Ακύρωση απόφασης Γενικής Συνέλευσης ΑΕ λόγω κατάχρησης της εξουσίας της πλειοψηφίας
Σύμφωνα με το Νόμο περί Ανωνύμων Εταιρειών (Ν. 4548/2018) προβλέπονται στο άρθρο 137 τα εξής:
[..] 1. Με την επιφύλαξη των άρθρων 138 και 139, απόφαση της γενικής συνέλευσης που λήφθηκε με τρόπο που δεν είναι σύμφωνος με το νόμο ή το καταστατικό, ακυρώνεται από το δικαστήριο. Το ίδιο ισχύει και για αποφάσεις τις οποίες έλαβε γενική συνέλευση που δεν είχε νόμιμα συγκληθεί ή συγκροτηθεί.
- Ακυρώσιμη είναι και η απόφαση που λήφθηκε:
α) ………… ή
β) κατά κατάχρηση της εξουσίας της πλειοψηφίας, με τους όρους του άρθρου 281 του Αστικού Κώδικα.
- Η ακύρωση μπορεί να ζητηθεί με αγωγή από οποιονδήποτε μέτοχο, κάτοχο μετοχών που εκπροσωπούν τα δύο εκατοστά (2/100) του κεφαλαίου, αν δεν παρέστη στη συνέλευση ή αντιτάχθηκε στην απόφαση [..]
- Η αγωγή ακύρωσης της απόφασης της γενικής συνέλευσης εκδικάζεται από το μονομελές πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας.
- Η αγωγή της παραγράφου 7 στρέφεται κατά της εταιρείας και ασκείται μέσα σε προθεσμία τεσσάρων (4) μηνών από τη λήψη της απόφασης ή, αν η απόφαση υποβάλλεται σε δημοσιότητα, από την καταχώρισή της στο Γ.Ε.ΜΗ.. Εντός της ίδιας προθεσμίας ασκείται και η αγωγή αποζημίωσης της παραγράφου 4. […]
Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 137 παρ. 2 περ. β’ ακυρώσιμη είναι η απόφαση της ΓΣ, που λαμβάνεται κατά κατάχρηση της εξουσίας της πλειοψηφίας υπό τους όρους του άρθρου 281 Α.Κ. Η κατάχρηση αυτή είναι μια μορφή καταχρήσεως θεσμού.
Ο νομοθέτης επέλεξε να υπαγάγει την αντίθεση της απόφασης της ΓΣ στο άρθρο 281 ΑΚ στη ρύθμιση της ακυρωσίας, και όχι της ακυρότητας, παρότι πρόκειται για ελάττωμα ουσίας της απόφασης, γιατί το εν λόγω ελάττωμα δεν έχει επιπτώσεις στα συμφέροντα τρίτων, αλλά αφορά στην κατάχρηση των εξουσιών της πλειοψηφίας σε βάρος των δικαιωμάτων της μειοψηφίας. Εξάλλου μια απόφαση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί με ευκολία και αμεσότητα ως καταχρηστική, χωρίς ad hoc δικαστική κρίση. Πρόκειται για ειδική ρύθμιση, η οποία εισάγει εξαίρεση στη ρύθμιση του άρθρου 174 ΑΚ αναγνωρίζοντας και τις ιδιότητες της απόφασης της ΓΣ ως δικαιοπραξίας σε σχέση με τις κοινές δικαιοπραξίες. Εδώ η καταχρηστικότητα καταλαμβάνει την απόφαση και όχι τις επιμέρους ψήφους, με τις οποίες ελήφθη η συγκεκριμένη απόφαση. Αντικείμενο δηλαδή της προσβολής είναι η απόφαση της ΓΣ. Η διάταξη αναφέρεται στην κατάχρηση της εξουσίας της πλειοψηφίας, η οποία θίγει τα δικαιώματα της μειοψηφίας.
Βέβαια κατάχρηση της εξουσίας της πλειοψηφίας δεν θεμελιώνεται σε κάθε περίπτωση ιδιοτέλειας της πλειοψηφίας και αντιστοίχως προσβολής των συμφερόντων της μειοψηφίας. Αυτό θα συμβαίνει ιδίως σε περιπτώσεις όπου η γενική συνέλευση αποφασίζει κατά την απόλυτη κρίση της, χωρίς να είναι απαραίτητο να αιτιολογεί τις αποφάσεις, αφού ασκεί εξουσία σε ζητήματα που ανήκουν στην απόλυτη και μη ειδικά αιτιολογητέα κρίση της ως εταιρικού οργάνου. Τέτοια περίπτωση μπορεί να είναι εκείνη της εκλογής διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας.
Επιπρόσθετα, η απόφαση της ΓΣ είναι ακυρώσιμη λόγω κατάχρησης της εξουσίας της πλειοψηφίας, όταν προσβάλλει χωρίς αποχρώντα λόγο νόμιμα συμφέροντα των μετόχων ή τα προσβάλλει με αποχρώντα λόγο μεν, αλλά κατά παράβαση της αρχής της αναλογικότητας. Έτσι, προκειμένου να κριθεί ως καταχρηστική η άσκηση της εξουσίας της, αποκλειστική επιδίωξη της πλειοψηφίας πρέπει να είναι επί παραδείγματι η ενίσχυση της δικής της θέσεως, και αντιστοίχως η αποδυνάμωση της θέσεως της μειοψηφίας (ΠΠρΑθ 23/2018 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Σε κάθε περίπτωση, για την κατάφαση της καταχρηστικότητας, ορθότερο είναι να γίνει δεκτό ότι πρέπει να εξετάζεται και η αναλογικότητα του οφέλους για την εταιρεία σε σχέση με τη βλάβη της μειοψηφίας.