Πνευματικά Δικαίωματα στο Internet

Το παρόν δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Το Βήμα”, 11-7-2009

Η άνθηση της τεχνολογίας έχει προκαλέσει συζητήσεις για το μέλλον των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο Ιnternet. Οι εξελίξεις θέτουν υπό αμφισβήτηση διάφορες παραδοσιακές θεωρίες. Τι συνιστά δημοσίευση στο Ιnternet; Πώς εντοπίζεται η μη εξουσιοδοτημένη χρήση ενός προϊόντος διανοίας; Συνιστά αντιγραφή η «επίσκεψη» σε μια ιστοσελίδα; Αυτά λαμβάνουν χώρα στον πραγματικό κόσμο ή στον «κυβερνοχώρο»; Πώς θα είναι σε θέση να ασκηθούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και πώς θα αποκτηθούν οι άδειες προς χρήση των εκατομμυρίων προστατευόμενων προϊόντων διανοίας; Υπάρχουν κοινές γραμμές αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα. Η μία πλευρά υποστηρίζει την κατάργηση των πνευματικών δικαιωμάτων διερωτώμενη, δεδομένης της φύσης του Ιnternet, γιατί οι δικαιούχοι δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας να αμείβονται συνέχεια, ενώ π.χ. ένας αρχιτέκτονας αμείβεται μόνο όταν δημιουργεί ένα σχέδιο. Αφετέρου υπάρχει η παραδοσιακή άποψη. Εχει δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος. Αφενός η χρήση των προγραμμάτων ανταλλαγής δεδομένων επέτρεψε σε απλούς χρήστες στον χώρο τους να προβαίνουν εύκολα σε αντιγραφές προστατευομένων προϊόντων πνευματικής ιδιοκτησίας. Αφετέρου οι φορείς των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας απαντούν με διάφορα τεχνολογικά μέτρα που κάποιες φορές περιορίζουν καταφανώς τα δικαιώματα όσων νομίμως χρησιμοποιούν τα προϊόντα τους. Η Γαλλία πολύ πρόσφατα έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που θα εφαρμόζει διά νόμου τη διακοπή της πρόσβασης στο Ιnternet σε αυτούς που «κατεβάζουν» παράνομα πολιτιστικά προϊόντα. Ομως, εφόσον το Ιnternet δεν γνωρίζει σύνορα και άρα δικαιοδοσίες, καθίσταται δυσχερής μία κοινή παγκόσμια στάση στα προβλήματα που δημιουργεί η χρήση του Διαδικτύου. Ισως το ιδανικότερο σενάριο θα ήταν η δημιουργία μιας παγκόσμιας συνθήκης. Αλλά θεωρώ πιθανότερη τη λύση της «αυτορρύθμισης» των χρηστών μετά από συζητήσεις και διαδικασίες από τους ίδιους τους χρήστες, μέσα από blogs, forums, think tanks και task forces. Ενα από τα πιο σημαντικά «φιλοσοφικά» ερωτήματα των ημερών μας είναι το εξής: Είναι το Ιnternet το τέλος των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας;